Criminaliteit en huiselijk geweld: twee kanten van dezelfde medaille?

Criminaliteit en huiselijk geweld: twee kanten van dezelfde medaille?

2021 | NSCR
Gratis

Omschrijving

De afgelopen decennia is er binnen de politiepraktijk meer aandacht gekomen voor huiselijk geweld. Niet in de laatste plaats omdat officiële cijfers laten zien dat huiselijk geweld een veelvoorkomend probleem is. Zo meldde de politie in 2018 niet minder dan 85.000 gevallen van huiselijk geweld aan bij Veilig Thuis (CBS, 2019). Er zijn bovendien sterke aanwijzingen dat de negatieve gevolgen van huiselijk geweld het specifieke incident ver overstijgen. Kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld ontwikkelen vaker emotionele en gedragsproblemen en lopen een groter risico om later zelf pleger of slachtoffer te worden van geestelijk, lichamelijk of seksueel misbruik (Holt, Buckley & Whelan, 2008; Lünnemann & Pels, 2013). Verder blijken slachtoffers van kindermishandeling op volwassen leeftijd een grotere kans te hebben op het ontwikkelen van verschillende lichamelijke aandoeningen en psychische stoornissen (bijv. Cuijpers et al., 2011; Teeuw & Boer, 2016). Huiselijk geweld kost de Nederlandse samenleving zo miljarden euro’s aan additionele gezondheidszorg en ziekteverzuim (Speeltjens et al., 2016). 

Hoewel er grote verschillen zijn in de definiëring en operationalisatie van het begrip huiselijk geweld, wordt onder huiselijk geweld veelal het geweld verstaan dat plaatsvindt in zogenaamde familiaire afhankelijkheidsrelaties. Vormen van huiselijk geweld zijn bijvoorbeeld (ex-)partnergeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling en eergerelateerd geweld (Lünnemann & Pels, 2013). Huiselijk geweld verwijst daarmee niet zozeer naar de plek waar het geweld plaatsvindt, maar naar de relatie tussen pleger en slachtoffer. In het huidige onderzoek hanteren we de definitie van huiselijk geweld die wordt gebruikt door de Rijksoverheid (2020) en binnen de Nederlandse politiepraktijk:

Huiselijk geweld betreft lichamelijk, geestelijk of seksueel geweld of bedreiging daarmee door iemand uit de huiselijke kring1 (zoals partners, ex-partners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden).

De politie houdt er in haar definitie rekening mee dat huiselijk geweld in diverse vormen tot uiting kan komen, variërend van lichamelijk geweld, zoals mishandeling of eerwraak, geestelijk geweld, zoals verwaarlozing, belaging of financiële uitbuiting, tot seksueel geweld, zoals ongewenste aanraking of verkrachting. In de aanpak van huiselijk geweld richt de politie zich niet alleen op het vervolgen van plegers, maar ook op het voorkomen van herhaling van huiselijk geweld, bijvoorbeeld door plegers, slachtoffers en eventuele overige gezinsleden in contact te brengen met hulpverlening. De politie werkt hierin nauw samen met verschillende instanties, zoals de regionale Veilig Thuis-organisaties, de vrouwenopvang, jeugdbeschermingsinstanties en de Raad voor de Kinderbescherming. 

De politie kan in haar dagelijks werk op verschillende manieren te maken krijgen met huiselijk geweld. Ten eerste kan zij fungeren als initieel aanspreekpunt, bijvoorbeeld wanneer omwonenden melding maken van hun vermoedens van huiselijk geweld, of wanneer slachtoffers van huiselijk geweld de meldkamer bellen of aangifte doen. Meldingen van huiselijk geweld maken ongeveer twintig procent van het totaal aantal gemelde geweldsincidenten bij de politie uit (Lünnemann & Bruinsma, 2005). Ten tweede kan de politie ook meer indirect stuiten op huiselijk geweld, bijvoorbeeld wanneer personen met wie zij als dader van andere vormen van criminaliteit te maken krijgt, daarnaast ook pleger of slachtoffer blijken van huiselijk geweld. Om haar signalerende taak optimaal te kunnen uitvoeren, is het voor de politie niet alleen van belang inzicht te krijgen in de prevalentie van huiselijk geweld, maar ook in de risicofactoren (bijvoorbeeld de persoons- en achtergrondkenmerken van plegers en slachtoffers) van huiselijk geweld. 

In eerder onderzoek wordt een relatie verondersteld tussen criminaliteit en huiselijk geweld: mogelijk lopen personen die zich schuldig maken aan criminaliteit, meer risico om zowel pleger als het slachtoffer te worden van huiselijk geweld (Moffitt, Krueger, Caspi & Fagan, 2000). In dit onderzoek richten we ons dan ook specifiek op (het plegen van) criminaliteit als risicofactor voor huiselijk geweld2 . Bovendien onderzoeken we ook of er factoren zijn die invloed hebben op de sterkte van het verband tussen criminaliteit en huiselijk geweld.