De moed om kinderen jongeren serieus te nemen

Omschrijving

Visies van jongeren op onderwijs Het bestaan van een jongere speelt zich af in verschillende domeinen; de school is daar één van. De school als domein roept bij jongeren geen overwegend negatieve associaties op. De Gouden Scholen Enquéte, een onderzoek van het LAKS (1997), wees uit dat scholieren gemiddeld met iets meer zin dan tegenzin naar school gaan. Dat wil niet zeggen, dat alle leerlingen schoolgaan als prettig ervaren: er is ook sprake van pesterijen en zelfs van fysiek geweld.® Het onderzoek van het LAKS levert waardevolle informatie op over de tevredenheid van scholieren over de begeleiding op school, de lessen, het schoolgebouw en de sociale veiligheid. Een school kan die informatie actualiseren met behulp van de vragenlijst van het LAKS en vervolgens gebruiken om het leren op school en voor school (beter) te laten aansluiten bij de motivatie van leerlingen. Omdat jongeren voor school redelijk gemotiveerd zijn, en ook buiten school vaak lessen of cursussen volgen, zou een schoolteam daar samen met leerlingen in moeten kunnen slagen. Leren neemt in bijna alle domeinen van het leven van jongeren een belangrijke plaats in. Over het algemeen leren jongeren graag; voor allerlei zaken hebben ze een min of meer natuurlijke leergierigheid. Met andere woorden, ze hebben een intrinsieke motivatie om wijzer te worden, om ‘groot’ te zijn. Zij denken dat het bezit van kennis en vaardigheden daaraan bijdraagt of statusverhogend werkt. Een groot Frans onderzoek™ onder leerlingen (1997-1998) wees uit dat leerlingen graag leren, maar zich op school vervelen. Zij vragen om uitdaging, zingeving, minder zware programma's, meer ruimte voor eigen inbreng, betere begeleiding, meer samenwerking en minder competi Door in de inrichting van het onderwijs meer uit te gaan van de leerling, kan het vanzelfsprekende en natuurlijke leren (terug) de school in gehaald worden. Een centrale vraag daarbij is: “Wat vinden leerlingen een goede school?”  

De ‘Checklist om een Gouden School te worden’ (LAKS, 1995) omvat een lijst van eisen die leerlingen stellen aan een goede school. Het is voor elke school zinvol die lijst eens door te nemen om te kijken in hoeverre de school aan die eisen voldoet. Een brede en samenhangende visie op de inrichting van het onderwijs vanuit de leerling ontbreekt echter grotendeels in de Checklist. In een dergelijke visie komen in ieder geval de volgende vier thema's aan bod: - erkenning; - begeleiding en ondersteuning; - zingeving en vitdaging; - betekenisvolle relaties.  

ad a. erkenning Leerlingen zien zichzelf - zij het meestal onbewaust - als individuen die in relatie met anderen zin en betekenis geven aan hun leven. Leerlingen willen erkend worden als individu. Ze willen aangesproken worden op hun individuele kwaliteiten, om die te kunnen benutten en ontwikkelen. Daarbij moet rekening gehouden worden met hun beperkingen, soms door ze te accepteren, soms door er extra aandacht aan te schenken. Hiermee zou ook een einde kunnen komen aan de dictatuur van de middelmaat; een leerling krijgt de ruimte ergens goed in te zijn en - waar mogelijk - ook om ergens minder goed in te zijn. 0ok willen leerlingen een eenduidige erkenning van hun ‘positie’als kind of adolescent. Aan een puber eisen stellen alsof hij volwassen is en hem ondertussen beperkingen opleggen alsof hij nog een kind is, is vragen om problemen, daar gaat iets scheef. De grens tussen kind en volwassene wordt steeds vager. De Amsterdamse ontwikkelingspsycholoog Willem Knoops zei hierover onlangs in een rede: “Er is ook geen respect meer - en misschien ook niet meer nodig - voor de in de jaren opgebouwde kennis en boekenwijsheid van een oude professor, Door de moderne massamedia is informatie voor leerlingen even toegankelijk als voor hun leraren; misschien zelfs wel toegankelijker, want het lijkt een natuurlijk gegeven te zijn dat jongeren eerder vertrouwd 2ijn met nieuwe media dan volwassenen.