Jongeren en georganiseerde drugscriminaliteit in de regio Den Haag

Omschrijving

Het Regionaal Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) Den Haag ondersteunt zijn partners bij de aanpak van georganiseerde criminaliteit. Daarbij gaat veel aandacht uit naar ondermijning: de ontwrichtende invloed van georganiseerde criminaliteit op de samenleving. In het verlengde daarvan heeft het RIEC behoefte aan onderzoek waarin wordt bestudeerd hoe betrokkenheid van jongeren bij georganiseerde drugscriminaliteit kan worden voorkomen. Er bestaat de zorg dat jongeren worden gebruikt om te runnen of te dealen en zo betrokken raken bij georganiseerde drugshandel. Het gevaar is dat jongeren voor zichzelf daardoor de weg naar een reguliere maatschappelijke carrière afsnijden. 

Georganiseerde criminaliteit openbaart zich veelal via al dan niet duurzame samenwerkingsverbanden die zich toeleggen op criminele winsten. Vaak speelt drugshandel daarbij een centrale rol, hoewel deze verbanden zich kunnen richten op meerdere vormen van misdaad (Bervoets en Van Wijk, 2016). Om de continuïteit van de criminele bedrijfsvoering te garanderen, is nieuwe aanwas nodig. Uit eerder onderzoek blijkt dat het dominante patroon van de rekrutering1 bestaat uit zij-instroming (Van de Bunt en Kleemans, 2007). Het gaat dan om volwassenen die vanuit hun professionele expertise crimineel worden. Denk bijvoorbeeld aan corrupte medewerkers van bedrijven of overheidsorganisaties, die criminelen faciliteren en uiteindelijk ook zelf actief onderdeel worden van criminele verbanden. Daarnaast wordt ook nieuwe aanwas geworven onder de jeugd. De kans op rekrutering is volgens de literatuur niet voor alle jongeren gelijk. Jongeren die deel uitmaken van problematische jeugdgroepen of -netwerken hebben een grotere kans op rekrutering. Jeugdgroepen en -netwerken kunnen worden opgevat als de ‘kraamkamer van de criminaliteit’ (Ferwerda, Beke en Bervoets, 2013). Daarnaast hebben ook jonge familieleden van beroepscriminelen een grotere kans om te worden geworven, waarmee we raken aan het verschijnsel van de criminele familie als samenwerkingsverband (Boer, Ceulen, Moors en Spapens, 2020). 

Het werven van nieuwe aanwas is onderdeel van het zogeheten doorcriminaliseren van criminele jeugd (Ferwerda, Beke en Bervoets, 2013). Daarmee wordt een criminele carrière bedoeld die van kwaad tot erger gaat, bijvoorbeeld van drugsrunner naar spil in een dealernetwerk. Op basis van een empirisch onderzoek in een aantal gemeenten worden vijf typen delinquenten onderscheiden: de Criminele Locals, de Jonge Aanwas, de Rising Stars, de Harde Kern en de Facilitators (Ferwerda, Beke en Bervoets, 2017). Hetzelfde onderscheid hanteren we in dit onderzoek. Om te bepalen welke jongeren onder welk type vallen, zijn de antecedenten en de actieradius doorslaggevend. De Locals hebben een beperkte actieradius, en zijn vaak oudere, lokale veelplegers. Zij behoren niet tot de succesvolle criminelen. De Harde Kern is wel succesvol: dit zijn beroepscriminelen met een stevige verzameling antecedenten én een grote actieradius. Zij zijn vaak bovenlokaal (en zelfs internationaal) actief. Vanuit lokaal en regionaal veiligheidsperspectief zijn de Rising Stars het meest interessant. Het gaat daarbij, kort gezegd, om(boven)lokaal aanstormend crimineel talent. Het risico bestaat dat leden van deze groep zich zullen doorontwikkelen richting de Harde Kern. De groep Rising Stars is nog redelijk zichtbaar in het publieke domein. Dan de Jonge Aanwas: dat zijn jongeren die door professionals worden gezien als risicogroep en zich veelal schuldig maken aan ernstige delicten, zoals bedreigingen, intimidatie, woninginbraak, straatroof en overvallen. Het betreft onder meer ‘territoriaal geweld’ (Beke et al., 2013). Ze claimen een straat of buurt als ‘domein’, voelen zich heer en meester in de wijk en intimideren of bedreigen bewoners. Tenslotte de categorie Facilitators. Zij verlenen hand- en spandiensten aan personen in het criminele circuit, zoals helers, vaders uit criminele families en katvangers. Het RIEC wil onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’ meer inzicht krijgen in de betrokkenheid van jongeren bij de georganiseerde drugscriminaliteit in de regionale eenheid Den Haag en de wijze waarop deze jongeren hierbij betrokken kunnen worden. De onderzoeksbevindingen moeten resulteren in aanbevelingen om de betrokkenheid van jongeren bij de georganiseerde drugscriminaliteit zoveel mogelijk te voorkomen.