Landelijk Opleidingsdocument Sociaal Werk
Omschrijving
Voor u ligt het Landelijk opleidingsdocument sociaal werk.
Een bijzonder document, want het markeert een krachtige versterking van de Nederlandse bacheloropleidingen in het opleidingsdomein sociaal werk van de sector Hogere Sociale Studies. U vindt hier de generieke kennisbasis en kwalificaties die alle bacheloropleidingen in dit opleidingsdomein delen. Dat zijn momenteel de opleidingen Social Work, Culturele en Maatschappelijke Vorming, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Pedagogiek, en Sociaal Pedagogische Hulpverlening.
Het vaststellen van zo'n gezamenlijke inhoudelijke basis heeft ook geleid tot een verandering in het opleidingsaanbod in het domein sociaal werk: het merendeel van de genoemde bacheloropleidingen gaat over naar een brede bacheloropleiding Social Work. De bacheloropleiding Social Work mondt uit in drie verschillende profielen die ook in dit document worden beschreven: sociaal werk - welzijn en samenle ving, sociaalwerk - zorg en sociaalwerk - jeugd.
Een deel van de hogescholen handhaaft de bacheloropleiding Pedagogiek als zelfstandige opleiding. Deze mondt uit in het profiel sociaal werk - jeugd. Een overzicht van het huidige en het toekomstige aanbod aan bacheloropleidingen in het opleidingsdomein sociaalwerk vindt u in de bijlagen. Dit Landelijk opleidingsdocument sociaal werk vormt voor alle Nederlandse hogescho len het formele inhoudelijke referentiepunt bij de inrichting van hun curriculum van de bacheloropleiding Social Work of bacheloropleiding Pedagogiek. Dat biedt duidelijkheid over de generieke basis (kennis en kwalificaties sociaal werk), waarover iedere afgestudeerde beschikt en over de profielspecifieke bagage waarmee zij zijn toegerust. Het op leidingsdocument biedt hogescholen ook ruimte voor specifieke invulling en inkleuring. Elke hogeschool zal de generieke basis en profielen in lijn kunnen brengen met de eigen profilering en toe kunnen snijden op specifieke kenmerken van de beroepspraktijk en de wensen van partners in de eigen regio.
De vernieuwing van de opleidingen heeft uiteraard alles te maken met de ingrijpende maatschappelijke ontwikkelingen in het sociaal domein. We doelen op de verschuiving van verzorgingsstaat naar een samenleving waarin mensen veel meer zelf verantwoor delijk worden geacht voor hun sociaal welzijn. Tegelijk verovert de nieuwe definitie van gezondheid (aangedragen door Machteld Huber) terrein: gezondheid als hefvermogen om je aan te passen en regie te voeren in je leven. ‘Positieve gezondheid’, in contrast met de oude definitie die gezondheid definieert als de afwezigheid van ziekte of belemmeringen.
Over de ontwikkelingen in het sociaal domein en de consequenties daarvan voor de op leidingen woedt al jaren een intensief debat. In 2014 verschenen twee richtinggevende adviezen van verschillende afzenders:
• De commissie Boutellier publiceerde het rapport Meer van waarde, Kwaliteitsimpuls en ontwikkelrichting voor het hoger sociaal agogisch onderwijs. Dit rapport geeft vijf dringende adviezen aan ons als opleiders: versterk de identiteit van de opleidingen, leid op tot reflectieve professional, kies voor een overzichtelijke ordening in drie basisprofielen, ontwikkel of versterk regionale samenwerkingsverbanden, versterk de inbedding.
• De Gezondheidsraad kwam met het advies Sociaal werk op solide basis. Daarin stelt de Gezondheidsraad dat het sociaal werk dringend behoefte heeft aan verdere professionalisering met een volwaardig kennissysteem als fundament daarvoor.
De professionals sociaal werk moeten bovendien hun beroepsorganisatie uitbouwen en goede na- en bijscholing opzetten. Het instellen van een beroepsregister zal de professionele status van professionals sociaal werk verder kunnen versterken. De adviezen benadrukken elk vanuit een eigen invalshoek dat een hernieuwde profilering en positionering van sociaal werk noodzakelijk is en dat de opleiding daar een grote rol in dient te spelen. Er zijn kort gezegd andere professionals nodig, die goed uit de voeten kunnen in het sterk veranderde werkveld - en die professionals moeten wij opleiden met een adequaat curriculum! Dit krachtige signaal is opgepakt door de sector hogere sociale studies met als resultaat deze grootschalige verandering in de inrichting van de opleidingen in het domein sociaalwerk.
De urgentie van vernieuwing van de opleidingen in het domein sociaal werk werd en wordt breed gevoeld. Dit Landelijk opleidingsdocument is tot stand gekomen in een zorg vuldig proces waar alle hogescholen in de sector op de een of andere manier bij betrok ken waren en aan bijgedragen hebben. Er liggen uitgebreide rapporten van verschillende projectgroepen aan ten grondslag. U kunt ze vinden op de website van de Vereniging Ho gescholen. De generieke kennisbasis kwam tot stand met hulp van vele wetenschappers van naam uit het sociaal domein. Deze kennisbasis beschouwen we als een duurzame hoeksteen van de opleidingen. Het Landelijk opleidingsdocument sociaalwerk is al met al een stevig en breed gedragen stuk, waar we gepast trots op zijn. Op deze plaats wil ik al degenen die hebben bijgedra gen in een van de projectgroepen of hebben meegedacht over de ontwikkelingen heel hartelijk bedanken. We zijn ons er ten volle van bewust dat dit Landelijk opleidingsdocument hoogstens een tijdelijk rustpunt vormt. De voortschrijdende ontwikkelingen en ook de implementatie van en ervaringen met de bacheloropleiding sociaal werk zullen ongetwijfeld aanleiding geven om het op onderdelen aan te passen of aan te vullen.
