Naar een lerende praktijk van inclusie en veiligheid

Omschrijving

Voorwoord

Het is er dan toch van gekomen. Toen ik zo’n twintig jaar geleden afscheid nam van de academische wereld, had ik niet gedacht dat ik ooit nog lector zou worden. Ik heb tien jaar aan de universiteit gewerkt en daar heel veel geleerd over emancipatoir handelingsonderzoek, filosofie, sociale in- en uitsluiting, interdisciplinariteit, psychologie, sociologie, antropologie, agogische wetenschappen en nog veel meer. Allemaal kennis waar ik daarna in de praktijk heel veel aan heb gehad. Toch voelde ik een kloof tussen de academische wereld waarin ik met één been stond en de andere wereld van de Rotterdamse sociale dienst en jongeren in achterstandswijken (of hoe zeg je dat netjes?) waarin ik met mijn andere been stond. Mijn academische vorming was zeer praktijkgericht, en er is niets zo praktisch als een goede theorie. Maar toch heeft het zo’n twintig jaar geduurd voor ik het cirkeltje rond kon maken. Mensen die werkloos raken, financiële problemen hebben en vaak nog meer ellende, zaten naar mijn gevoel niet te wachten op alleen een luisterend oor, mooie verhalen en wijze raad. Ze hebben vaak concrete hulp nodig. Professionals die de zoveelste reorganisatie meemaken, hebben niet zoveel boodschap aan mooie modellen en tekeningen. Wat had ik ze nou eigenlijk te bieden? Dat is in alle opdrachten die ik in de afgelopen twintig jaar gedaan heb, mijn zoektocht geworden. Ook al werd ik vaak als deskundige gevraagd, ik heb minstens zoveel geleerd van al die mensen met wie ik werkte. Ik had dan misschien kennis, zij hadden competenties. En vaak ook andere overtuigingen en een andere aanpak dan ik. En allemaal hebben ze hun successen. Tolstoj zei ooit dat alle gelukkige gezinnen op elkaar lijken, maar dat elk ongelukkig gezin ongelukkig is op zijn eigen manier. Mij is het omgekeerde opgevallen. Ieder frustrerend traject met een cliënt en ieder vastlopend reorganisatietraject is in essentie hetzelfde: er is sprake van weerstand, afhaken, stagnatie en strijd. Maar ieder succesvol traject is op zijn eigen manier succesvol. Wat de ene keer werkt, is de andere keer een bron van problemen. Alle aanpakken werken weleens, geen enkele altijd. Dat is het belangrijkste wat ik de afgelopen twintig jaar heb geleerd. Na zo’n twintig jaar in de praktijk zelf mijn weg gevonden te hebben, heb ik eindelijk het gevoel dat ik de kloof die ik toen voelde, kan overbruggen. Nu ik me lange tijd heb beziggehouden met methodiek, zie ik eindelijk een parallel die me lange tijd ontgaan is. De praktische methodiek die ik de afgelopen jaren samen met mensen om me heen heb ontwikkeld, met name Suzanne Tan, Noël Romijn en Bart Reedijk, lijkt sterk op handelingsonderzoek en geeft daar misschien ook wel nieuwe invulling aan. Als professional mensen helpen hun weg te vinden, lijkt qua methodiek sterk op het doen van handelingsgericht praktijkonderzoek. Het abstractieniveau en de context kunnen verschillen, de werkzame mechanismen zijn hetzelfde. In beide contexten leidt dat tot nieuwe benaderingen. Met die ervaring denk ik de cirkel nu rond te kunnen maken. Onderzoek op een HBO-instelling staat in het teken van professioneel handelen. Daar wil ik graag mijn bijdrage aan leveren.