THE NEW DIVIDED CITY Class transformation, civic participation and neighbourhood context
Omschrijving
[Engelstalig proefschrift]
DE NIEUW VERDEELDE STAD
Klassentransformatie, burgerparticipatie en buurtcontext
[Nederlandse samenvatting:]
Steden zijn plekken waar diverse groepen samenkomen. Grote sociale ongelijkheden tussen groepen, bijvoorbeeld tussen arm en rijk, zijn daarom vaak in steden te vinden. De sociale compositie van de stad wordt gevormd door diverse structurele processen, zoals immigratie, globalisering en de ontwikkeling van de kapitalistische economie. Maar de stad wordt niet alleen gevormd door dergelijke macroprocessen. De inzet van burgers voor hun sociale en fysieke omgeving speelt ook een belangrijke rol. In dit proefschrift worden zowel structurele processen als de betrokkenheid van burgers onderzocht en de relaties hiertussen. Het onderzoek richt zich op de manier waarop ongelijkheden in steden tot stand komen en wat daarvan de sociaaleconomische en ruimtelijke gevolgen zijn. De centrale doelen van het proefschrift zijn om de volgende aspecten te bestuderen:
1) Hoe sociaaleconomische verandering begrepen kan worden vanuit een sociale klassenperspectief;
2) De gevolgen van sociaal-ruimtelijke ongelijkheid voor arbeidsmarktdeelname;
3) De invloed van verschillende macroprocessen op burgerparticipatie;
4) De verschillende manieren waarop buurtorganisaties participatie van burgers faciliteren.
Deze onderzoeksdoelen komen voort uit twee brede ontwikkelingen die zijn waar te nemen in steden. Ten eerste verandert de sociaaleconomische structuur van steden continu. De aard van deze veranderingen geeft aanleiding tot veel debat tussen sociale wetenschappers. Sommigen betogen dat het middensegment langzaam verdwijnt en hogere en lagere klassen in omvang toenemen (polarisatie), terwijl anderen erop wijzen dat het middensegment steeds groter wordt ten opzichte van het lage segment (upgrading/professionalisering). Gentrificatie, de sociaaleconomische opwaardering van buurten, heeft daarbij ook een grote invloed op hoe de stad verandert. Deze processen hebben op hun beurt invloed op sociaal-ruimtelijke ongelijkheden. Dat wil zeggen, in welke mate verschillende sociaaleconomische groepen door elkaar heen wonen.
De tweede ontwikkeling betreft de veranderde rol van burgerparticipatie en de civic society, ook wel bekend als maatschappelijk middenveld. Burgerparticipatie is de manier waarop mensen gezamenlijk actie ondernemen om gedeelde waarden en belangen te realiseren, vaak in georganiseerde vorm. In de afgelopen decennia zijn veranderingen in de arbeidsmarkt en de verzorgingsstaat van invloed geweest op de mate van burgerparticipatie en hoe dit vorm krijgt. Zo heeft de groei van langdurige werkloosheid ervoor gezorgd dat burgerparticipatie een steeds belangrijker alternatief is geworden voor arbeidsmarktdeelname. Ook is de verzorgingsstaat meer participatie gaan ‘eisen’ in ruil voor een sociale uitkering. Daarnaast worden nieuwe vormen van burgerparticipatie vaker bejubeld, bijvoorbeeld wanneer mensen een eigen initiatief starten om een maatschappelijk probleem te adresseren. De opkomst van deze zelforganisatie staat in verband met de terugtrekkende overheid op het gebied van publieke voorzieningen zoals welzijn, zorg en onderhoud van de buitenruimte.
Het onderzoek richt zich op Rotterdam. Rotterdam is een van de meest diverse steden van Nederland op sociaaleconomisch en cultureel gebied. De stad kent een relatief arme bevolking en meer dan de helft van de bewoners heeft een migratieachtergrond. Daarnaast kent de stad een rijke traditie van burgerparticipatie. Er zijn verschillende databronnen gebruikt om het onderzoek uit voeren. Centraal staat het Wijkprofiel, een instrument van de gemeente om ontwikkelingen op sociaal terrein en veiligheid te monitoren. Het Wijkprofiel bestaat uit diverse administratieve data en twee grootschalige enquêtes (de Sociale en Veiligheidsindex) die om de twee jaar worden afgenomen. Verder is ook kwalitatieve data verzameld om bepaalde vragen in dit onderzoek verder uit te diepen.
In dit proefschrift worden de twee ontwikkelingen bestudeerd aan de hand van vier centrale thema’s: sociale klasse, buurteffecten, sociale mix en buurtorganisaties. Dit proefschrift bestaat uit vier studies die elk één van de eerdergenoemde doelen behandelen. Op deze manier komen de twee ontwikkelingen en vier thema’s op diverse wijzen aan bod, en wordt een meervoudige bijdrage geleverd aan de internationale theorievorming over stedelijke ontwikkelingen en sociale ongelijkheid.
