Van zakgeld naar zelfstandigheid

Omschrijving

In 2019 ontwikkelden onderzoekers van de HAN, in samenwerking met ouders, kinderen en sociaal werkers het ZakgeldProject, waarbij kinderen (6-12 jaar) uit financieel minder draagkrachtige gezinnen onvoorwaardelijk zakgeld krijgen. Kinderen worden daarbij samen met hun ouders gecoacht bij het versterken van financiële competenties. De resultaten laten zien dat kinderen die deelnemen aan het project meer beeld krijgen bij de waarde van geld en bewuster met geld om gaan. In het gezin wordt vaker op een positieve manier over geld gepraat en ouders voelen zich na afloop zekerder bij het financieel opvoeden van hun kind(eren) (Lakerveld et al., 2024).

Deelnemende ouders en betrokken professionals uitten de wens om een project zoals het Zakgeldproject te ontwikkelen voor 12plussers. Op basis van diverse gesprekken met partners in het veld en de ervaring uit het Zakgeldproject, voerden onderzoeksbureau Gelijkschap en onderzoekers van de Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen naar aanleiding van deze wens een verkenning uit. Dat kon dankzij de financiële ondersteuning van Sam& voor alle kinderen en het Rabo Coöperatief Stimuleringsfonds. 

Deze verkenning heeft als doel bij te dragen aan kennis over het doorbreken of verminderen van intergenerationele overdracht van armoede. Met intergenerationele overdracht van armoede – hierna ook wel aangeduid als generatiearmoede – wordt bedoeld: de krapte of schaarste in financiële middelen, financiële kennis en/of vaardigen en de gevolgen daarvan, die van de ene generatie (ouders) op de volgende (kinderen) wordt overgedragen. In deze verkenning richten we ons op factoren binnen én buiten het gezin die (risico op) armoede in stand kunnen houden of juist kunnen verminderen.

In dit KennisMagazine komen een aantal termen regelmatig terug; onder ‘financiële weerbaarheid’ verstaan we de benodigde kennis, vaardigheden en houding die helpen om financiële risico’s te weerstaan én die helpen bij het kunnen pakken van kansen. ‘Financiële socialisatie’ is het proces, gedurende het hele leven, waarbij mensen leren hoe ze met geld kunnen omgaan. Het omvat het aanleren van waarden, normen en gedragingen met betrekking tot geld. Onder ‘minder financieel draagkrachtige gezinnen’ verstaan wij gezinnen die – kort of lang – financiële krapte en schaarste hebben ervaren. ‘Zelfeffectiviteit’ is de vertaling van ‘self-efficacy’; we bedoelen daarmee in dit magazine ‘het geloof in eigen kunnen’ en dan met name op financieel gebied (Bandura, 1978). De term ‘peers’ verwijst naar leeftijdsgenoten. Wanneer we het woord ‘gids’ gebruiken, bedoelen we: Iemand die toegang geeft tot perspectieven en mogelijkheden die de ander niet kent vanuit de eigen omgeving. Iemand die de ander echt hoort en ziet vanuit gelijkwaardigheid en daarmee het geloof in eigen kunnen aanwakkert (Notten, 2023b). Overal waar ouders staat, kan ook ‘opvoeders’ gelezen worden.