Betere zorg voor kinderen, jongeren en gezinnen in de meest kwetsbare omstandigheden en/of met de meest complexe problemen

Omschrijving

Er is een breed gedragen wens om de jeugdzorg effectiever en efficiënter te maken. Daarbij zoeken partijen ook naar een passende manier om de zorg te organiseren. Maar de betrokken partijen willen in dat proces geen onnodige schade aanrichten en voorkomen dat expertise verdwijnt doordat instellingen vanwege financiële perikelen moeten sluiten. De landelijke discussie spitst zich toe op de (boven)regionale voorzieningen die nodig zouden zijn om passende zorg te kunnen bieden aan kinderen, jongeren en gezinnen in de meest kwetsbare omstandigheden of met de meest complexe problemen. Het kabinet wil de regionale samenwerking van gemeenten bij de inkoop van jeugdzorg verbeteren met de Wet verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen. Deze wet is met name gericht op de continuïteit en doorontwikkeling van niet veel voorkomende (specialistische) hulp en jeugdbescherming. De directie Jeugd van VWS heeft het Nederlands Jeugdinstituut gevraagd om vanuit de publieke, onafhankelijke kennisrol een advies uit te brengen over dit voornemen. De kennisfunctie van het NJi houdt onder andere in dat wij beleidsmakers informatie bieden op basis waarvan zij gefundeerde keuzes kunnen maken en die inzicht geeft in de mogelijke gevolgen van die keuzes. In dit rapport reflecteren wij vanuit de beschikbare kennis en inhoud op de knelpunten die worden ervaren in de werking van het jeugdstelsel. Wij schetsen een perspectief voor de verdere ontwikkeling van het jeugdzorglandschap: welke functies en expertises zijn daarin essentieel en hoe zouden deze zich bij voorkeur moeten ontwikkelen om betere zorg te kunnen bieden? De focus ligt daarbij op de zorg voor kinderen, jongeren en gezinnen in de meest kwetsbare omstandigheden en/of met de meest complexe problemen. Dit is geen afgerond document, het is een bijdrage aan de dialoog over de verdere ontwikkeling van (specialistische) jeugdhulp als onderdeel van het bredere jeugddomein. We moeten ons realiseren dat de kinderen, jongeren en gezinnen die het betreft geen homogene groep is. Het betreft een groep met combinatie van meerdere kernproblemen, waarbij niet één van deze problemen bovenliggend is. De problemen grijpen op elkaar in, versterken elkaar en groeien door tot nieuwe problemen. Tegelijkertijd kan er minder beroep worden gedaan op de beschermende factoren. Deze mix van factoren ontregelen het leven dusdanig dat kinderen en jongeren vastlopen. Bij complexe problemen van kinderen en gezinnen zelf past geen standaard zorgaanbod, maar is het nodig om samen met de ouders en kinderen een goede analyse te maken en te zoeken naar uiteenlopende oplossingen. En het vraagt om realiteitszin. Niet alles is even makkelijk te beïnvloeden, laat staan op te lossen. Vaak heeft de complexiteit meer te maken met het onvermogen om vanuit het bestaande systeem een passend antwoord te vinden dan met de situatie van de kinderen, jongeren en gezinnen zelf.