Mentoren en maatjes voor jongeren

Omschrijving

Het versterken van de eigen kracht van jongeren is een belangrijke prioriteit van het huidige jeugdbeleid. Een sociaal netwerk is onmisbaar voor een gezonde ontwikkeling van jongeren en voor het 
versterken en benutten van die eigen kracht. Vrijwilligers of een bekende van de jongere kunnen ter versterking van het sociale netwerk worden ingezet als mentor of maatje om jongeren te ondersteunen.

Beschermende factoren
Door het inzetten van mentoren en maatjes voor jongeren kunnen vier beschermende factoren geactiveerd worden: 
• sociale binding;
• kansen voor betrokkenheid;
• competenties waaronder sociale competenties;
• steun van belangrijke volwassenen en voorzieningen in de omgeving.

Overeenkomsten en verschillen
De definities van een mentor of maatje lopen uiteen. Kenmerkend voor mentor- of maatjesprojecten zijn de één-op-één relaties tussen een oudere, meer ervaren persoon 
en een jongere ontvanger, met als doel het vergroten van het welbevinden van de ontvanger. Het Oranje Fonds hanteert als verschil tussen mentoren en maatjes dat een mentor prakti￾sche steun biedt zoals hulp bij schoolwerk, terwijl een maatje vooral gericht is op emotionele en sociale steun.
Daarnaast bestaan van mentorschap formele vormen, waarbij de mentor een professional is, en informele vormen waarbij de mentor een niet-professional is, zoals een bekende of vrijwilliger. 

Toepassingen
Mentoring is inzetbaar binnen het hele spectrum van het jeugdveld, van preventie tot specialistische jeugdhulp. Het preventief inzetten van mentoren kan gericht zijn op 
alle jongeren, maar ook op specifieke doelgroepen, zoals jongeren met een migratieachtergrond of pleegkinderen. In de jeugdhulp worden mentoren vaak ingezet onder begeleiding van professionals en als verlengde arm van de hulpverlener. Het voordeel daarvan is dat de mentor de jongere vaak beter weet te bereiken en beter bij de jongere kan aansluiten dan de jeugdhulpprofessional. 

Effecten
Uit binnenlands en buitenlands onderzoek blijkt dat het hebben van een mentor voor jongeren een positieve bijdrage levert aan hun ontwikkeling, in het bijzonder hun sociale en emotionele ontwikkeling en positieve schoolprestaties en het functioneren op werk. De resultaten illustreren het belang van informeel mentorschap in het leven van jongeren en van het bevorderen van omgevingen waarin zulke mentorrelaties kunnen ontstaan. 
Er zijn ook negatieve resultaten bij inzet van mentoren bekend. Mislukte ondersteuningstrajecten vergroten de kans dat een jongere verder in de problemen komt. Daarnaast blijkt ook dat een mentor of maatjesproject meestal niet direct tot spectaculaire, concrete resultaten leidt, zoals het behalen van een diploma of het vinden van een baan. Wel kan geconcludeerd worden dat de effecten van maatjesprojecten eerder een combinatie is van een serie van kleine opbrengsten die samen een positieve bijdrage leveren aan het behalen van zichtbare verbeteringen op langere termijn. Het inzetten van 
mentoren kan werken voor alle jongeren maar ook specifiek gericht op bepaalde doelgroepen zoals jongeren met schoolverzuim of jongeren in de pleegzorg. 

Mogelijkheden voor gemeenten
Naast ondersteuning door een mentor of maatje, kunnen gemeenten ook op andere manieren informele steun aan jongeren bevorderen. Gemeenten kunnen hierin verschillende rollen vervullen: regievoerder, samenwerkingspartner, stimulator en financier. In diverse gemeenten zijn van deze rollen interessante voorbeelden bekend.