Zorgelijke signalen - De lokale preventieve aanpak van radicalisering

Omschrijving

Radicalisering is een actueel thema in het publieke debat en de politiek.

Na de moord op Theo van Gogh in 2004 en het arresteren van de leden van de Hofstadgroep (2004 en 2005) worden lokale aanpakken voor radicalisering opgezet in Amsterdam en Rotterdam; in 2007 komt er een landelijk actieprogramma en volgen andere gemeenten. Daarna zakt de belangstelling in maar vanaf 2013 neemt de zorg om jihadisten zeer toe .

In 2014 volgt er een nieuwe ronde van landelijke en lokale inspanningen. De Rijksoverheid concludeerde dat de aanpak van radicalisering niet alleen vanuit de AIVD en de NCTV kon plaatsvinden, maar dat inzet nodig was van lokaal opererende organisaties zoals gemeenten, welzijnswerk, jeugdzorginstellingen en de basisteams van de politie. Het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme van de ministeries van Veiligheid en Justitie en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uit 2014 is illustratief daarvoor: veel van de 38 maatregelen krijgen hun beslag op lokaal niveau, met een regierol voor gemeenten.

Maar waaruit bestaat die lokale aanpak eigenlijk en werkt hij ook? Daarover gaat dit onderzoek dat DSP uitvoerde in opdracht van Politie & Wetenschap. Daarbij richten wij ons in het bijzonder op de rol van de politie en gemeente in preventieve aanpakken; repressieve aanpakken komen slechts zijdelings aan bod. In de haarvaten van de samenleving Een grootschalige terroristische aanslag op Nederlands grondgebied heeft zich tot op heden niet voorgedaan en het is verleidelijk om dan te concluderen dat wij het beter doen, bijvoorbeeld omdat in Nederland goede lokale netwerken van maatschappelijke en overheidsorganisaties zouden zijn en omdat in Nederland veel aandacht is voor wijkgericht beleid en maatregelen (‘in de haarvaten van de samenleving’) .

Bij het opstellen van ons onderzoeksvoorstel hebben wij ons laten inspireren door Beatrice de Graaf die vindt dat lokaal werkende professionals een belangrijke rol in het voorkomen van terrorisme hebben. In een interview zette ze dat af tegen het Franse beleid van rond 2007 (De Correspondent, 2015): “[…] Sarkozy [snoeide] flink in wijk- en gemeentebudgetten. Buurtagenten verdwenen en deradicaliseringsprogramma’s werden stilgelegd. Inmiddels klagen burgemeesters van banlieus dat ze niet genoeg middelen hebben om de problemen met moslimjongeren te bestrijden.”

In dit onderzoek willen wij laten zien hoe het in Nederland werkt, wat te zeggen valt over de werkzaamheid en welke knelpunten en vragen spelen. In hoofdstuk 2 geven wij de onderzoeksopzet weer, in hoofdstuk 3 de theorie rondom radicalisering, in hoofdstuk 4 wat de literatuur zegt over preventieve aanpakken, in hoofdstuk 5 beschrijven we de preventieve aanpakken in de Nederlandse praktijk en we sluiten in hoofdstuk 6 af met conclusies en aanbevelingen