Collectieve weerbaarheid is hét antwoord op grensoverschrijdend gedrag

Omschrijving

Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer raakt mensen diep, vooral wanneer de omgeving wegkijkt. In plaats van individuele weerbaarheid te benadrukken, is het tijd om collectieve weerbaarheid centraal te stellen. Zeker in het sociaal domein – waar professionals midden in de samenleving werken en vaak kwetsbare situaties begeleiden – is een veilige werkcultuur essentieel. Investeren in collectieve weerbaarheid is daarmee niet alleen een reactie, maar vooral ook een preventieve beweging naar voren. Volgens Saskia Daru van Movisie moeten omstanders en collega’s op de werkvloer leren het voor slachtoffers op te nemen. Ze pleit ervoor om te investeren in collectieve weerbaarheid.
In een EenVandaag-reportage1 kwam onlangs een jonge vrouw aan het woord over ongewenste aanrakingen tijdens haar het werk in de horeca. Ze zei: ‘Ik zag het destijds vooral als iets waar je maar gewoon aan moet wennen. Je wordt er hard van, dacht ik. Je moet een beetje weerbaar zijn.’ Haar uitspraak raakte me. Het is al lang bekend dat grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer veel kwalijke gevolgen heeft. 
Uit onderzoek van de vakbond FNV2 blijkt dat grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer kan leiden tot stress, minder goed functioneren, ziekmelden, geen contractverlenging krijgen en ander werk zoeken. Van de werknemers meldt 40% zich ziek na grensoverschrijdend gedrag, wanneer die zich niet gesteund voelen. Wanneer de werknemer zich wel gesteund voelt, is dat 15%.

Sociale sector
Ook sociaal professionals krijgen regelmatig met grensoverschrijdend gedrag te maken, zo blijkt uit de recente Grote Raadpleging van het Sociaal Werk.3 Eerdere verkenningen lieten zien dat het daarbij gaat om discriminatie van bewoners en cliënten, maar ook van collega’s. Uit cijfers van het CBS, waarin geen onderscheid gemaakt wordt tussen zorg en welzijn, blijkt dat in de sector ‘zorg’ grensoverschrijdend gedrag relatief veel voor komt4. In 2023 gaf 30% van de werknemers aan in de laatste twaalf maanden grensoverschrijdend gedrag meegemaakt te hebben.