H7 - Jongeren in de overgang van jeugd- naar volwassenenstrafrecht

Omschrijving

Volgens de wet wordt een kind in één klap volwassen. In Nederland geldt het moment dat iemand 18 jaar wordt als de overgang naar volwassenheid en meerderjarigheid. Vanaf dat moment heeft iemand actief en passief kiesrecht, volledige wettelijke bevoegdheden en staat de betreffende persoon niet langer onder (ouderlijk) gezag. Volgens het strafrecht is iemand dan volledig aansprakelijk.
De facto is de overgang van kind naar volwassene een geleidelijk proces dat voor iedereen anders verloopt. Juridisch gezien valt een scherpe scheidslijn tussen het strafrecht voor jongeren en dat van voor volwassenen te rechtvaardigen. Dat neemt echter niet weg dat zo’n grens ook tot een aantal vragen en uitdagingen leidt met zowel theoretische als praktische implicaties. Bijvoorbeeld: Wat moeten we aan met een 17-jarige jongen die een ernstig misdrijf begaat? En hoe zit het als deze jongen geestelijk meer gerijpt is dan zijn 19-jarige broer met wie hij het misdrijf beging?
Het belangrijkste doel van dit hoofdstuk is een op de mensenrechten gebaseerd systeem te onderzoeken dat op verantwoorde en effectief juridische manier omgaat met zowel jongeren als jongvolwassenen die in aanraking komen met het strafrecht, dat zowel individuele als maatschappelijke belangen dient. De bovengrens van het Nederlandse jeugdstrafrecht zal vanuit historisch perspectief en vanuit het perspectief van de internationale mensenrechten worden geanalyseerd. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de mate waarin er, historisch gezien, een apart justitieel systeem voor adolescenten tussen de 16 en 24 jaar noodzakelijk werd geacht. In de analyse van het internationale juridische kader ligt de nadruk op de vraag waar de kindertijd eindigt en volwassenheid begint en wat het antwoord daarop voor gevolgen heeft voor de justitiële bejegening van jongvolwassenen. Vervolgens wordt ingegaan op de juridische en praktische gevolgen van de wettelijke voorzieningen betreffende de vervolging en veroordeling van zowel jongeren als jongvolwassenen. Ook praktische kwesties komen aan de orde, met name als het gaat om de voltrekking van vrijheidsstraffen (zie voor niet-vrijheidsbenemende (taak)straffen bijvoorbeeld Lamet e.a., 2010). Het hoofdstuk wordt afgesloten met enkele beschouwingen over de behandeling van jonge en jongvolwassen wetsovertreders en de daaruit voortvloeiende vraagstukken voor het jeugd- en volwassenenstrafrecht.