Hoofdstuk 1: Geleefd burgerschap

Omschrijving

Burgerschap is de afgelopen decennia een krachtig ideologisch concept gebleken om de openbare ruimte in westerse democratieën te reguleren. Deze populariteit was merkwaardig genoeg niet afhankelijk van de effecten, maar eerder van het con- cept zelf. Het concept paste naadloos in de gevierde individualisering, het abstra- heerde van ernstige vraagstukken als armoede en werkloosheid die de grote ver- schillen in hulpbronnen tot uitdrukking brengen, en het bakende de verzameling van deelnemers af die mee mochten doen met de samenleving. Deze kenmerken weer- spiegelen het probleem van het concept: de kenmerken zijn tegenstrijdig of precie- zer, ze zijn lastig te verenigen. Het individualisme staat op gespannen voet met de gedachte van ‘samen dingen doen’, de effectuering van burgerschapsrechten en -plichten stuit op de grenzen van sociale ongelijkheid, en binnen de homogeen ver- onderstelde populatie van burgers ontstond steeds meer differentiatie. Door globali- sering en migratie is bovendien onduidelijk geworden waar we ons burgerschap moeten waarmaken – op het leefwereldniveau van de eigen buurt en stad, op het niveau van de natiestaat, Europa, transnationale gemeenschappen of dan meteen maar de wereldgemeenschap?