Partnergeweld stoppen vraagt om een ander perspectief

Partnergeweld tijdens de zwangerschap is een ernstig probleem. Het kan fysieke en psychische schade veroorzaken bij vrouwen en hun ongeboren kinderen. In dit artikel lees je daar meer over.

 

Uit een recente uitgebreide analyse blijkt dat in Europa ongeveer 22% van de zwangere vrouwen te maken krijgt met fysieke, seksuele en/of psychische mishandeling door hun partner (Ma & Zhang, 2025). Hoewel specifieke Nederlandse cijfers ontbreken, weten we dat ook in ons land partnergeweld vaak start of verergert tijdens de zwangerschap en ernstige schade kan veroorzaken bij moeder en kind.

 

Een zwangerschap brengt ingrijpende lichamelijke, emotionele en praktische veranderingen met zich mee. Voor veel stellen is dit een periode van vreugde, hoopvolle verwachting en verbondenheid. Er zijn ook relaties waarin de zwangerschap een trigger is voor geweld en controle. 

Zo kan het zijn dat de partner de zwangerschap als verlies van controle ervaart: de zwangere richt haar aandacht op het kind, haar lichaam verandert, haar autonomie groeit. Jaloezie, angst of machteloosheid kunnen leiden tot controlerend gedrag of geweld. Bovendien kan de zwangerschap het moment zijn waarop controlerend gedrag omslaat in fysiek of ernstig psychisch geweld. Financiële druk, slaapgebrek en stress versterken deze dynamiek vaak.

Uit onderzoek blijken onder andere de volgende factoren het risico op partnergeweld tijdens de zwangerschap te vergroten (James et al., 2013):

- De zwangere vrouw is jonger dan 25 jaar.

- Er is sprake van een ongewenste zwangerschap.

- Er is sprake van werkloosheid.

- De partner heeft problemen met alcohol- en/of drugsgebruik.

- Er is sprake van eerder huiselijk geweld.

 

Uit onderzoek blijkt dat partnergeweld tijdens de zwangerschap invloed kan hebben op het gezondheidsgedrag van de zwangere vrouw (Alhusen et al., 2015). Zo beginnen zwangere vrouwen die geweld ervaren vaker later met prenatale zorg of missen ze afspraken met de verloskundige, wat weer kan samenhangen met een hoger risico op een vroeggeboorte en laag geboortegewicht. Ook kan partnergeweld een negatieve invloed hebben op de voeding en de gewichtstoename van de vrouw. Bovendien gebruiken deze vrouwen vaker middelen zoals sigaretten, alcohol of drugs dan vrouwen die geen partnergeweld meemaken. Partnergeweld tijdens de zwangerschap heeft bovendien effect op de mentale gezondheid van de moeder. Zo verhoogt geweld de kans op depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Vrouwen die mishandeld worden, rapporteren 2,5 keer vaker depressieve klachten dan vrouwen die geen geweld ervaren. In extreme gevallen kan partnergeweld leiden tot zelfdoding van de vrouw of tot moord door de partner (femicide). Onderzoek laat zien dat een aanzienlijk deel van de zwangerschap-gerelateerde sterfgevallen door zelfdoding of moord verband houdt met partnergeweld (CDC, 2024).