Samenwerken aan veiligheid: voorbij de schotten

Omschrijving

Samenwerking kan levens redden. Binnen de aanpak Veiligheid Voorop werken Veilig Thuis, politie, Openbaar Ministerie, reclassering en de Raad voor de Kinderbescherming samen om direct te reageren op signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het doel is helder: eerder handelen, escalatie voorkomen. Met veiligheid voorop.

Samenwerken is mensenwerk
In elk inspectierapport over ernstige incidenten lees je het terug: gebrek aan samenwerking. Niet omdat professionals niet willen, maar omdat het ingewikkeld is. Er zijn veel organisaties actief in de aanpak rond huiselijk geweld en kindermishandeling, allemaal met een eigen taak, taal en tempo. Voeg daar werkdruk en wachtlijsten aan toe, en je hebt een systeem dat samenwerking soms in de weg zit. ’Samenwerking zit niet in de structuur, maar in de relatie.’ Het zijn de zachte factoren die het verschil maken: elkaar (leren) kennen, vertrouwen en begrijpen wat de ander bedoelt als die over ‘veiligheid’ spreekt.

Wat de wetenschap leert
Onderzoekers als De Caluwé, Kramer en Tonkens (2018) zijn het erover eens: samenwerken is een vak. Volgens hen draait het om drie dingen:
• begrip en taal delen: echt luisteren, niet overtuigen;
• verantwoordelijkheid nemen: niet zeggen: dat mag niet van mijn manager’, maar doen wat nodig is;
• relaties bouwen: weten wie de ander is en wat hem drijft.

Communicatiewetenschappers voegen daar een belangrijk inzicht aan toe: hoe we met elkaar praten, bepaalt of samenwerking slaagt. Habermas spreekt van communicatieve rationaliteit: effectief overleg ontstaat wanneer partijen zich richten op begrip en wederzijds leren, in plaats van op overtuigen of macht uitoefenen. Amy Edmondson wijst daarnaast op het belang van psychologische veiligheid: mensen moeten durven spreken, fouten durven toegeven en vragen durven stellen, zonder angst voor afwijzing. Dat lijkt eenvoudig, maar in de praktijk botsen systemen, organisaties en verwachtingen. Samenwerking vraagt tijd, aandacht en lef. Precies datgene wat er vaak ontbreekt in de hectiek van een crisis.
Precies hierop speelt Veiligheid Voorop in: het is een concreet voorbeeld van hoe de principes van samenwerking en communicatie in de praktijk worden gebracht. Het laat zien dat begrip, gedeelde verantwoordelijkheid en persoonlijke relaties niet abstracte begrippen hoeven te blijven, maar echt kunnen bijdragen aan snelle en effectieve acties bij signalen van geweld en kindermishandeling.

Veiligheid Voorop
Binnen Veiligheid Voorop werken Veilig Thuis, politie, Openbaar Ministerie, reclassering en de Raad voor de Kinderbescherming samen aan één gezamenlijke aanpak bij signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling.
De kern is simpel, maar krachtig: hoe sneller samenwerking tussen deze organisaties op gang komt, hoe beter we herhaling en escalatie van onveiligheid in gezinnen kunnen voorkomen. Geen ingewikkelde nieuwe structuren, maar praktische handreikingen, afstemmomenten en routekaarten die samenwerking makkelijker maken. Door casuïstiek te bespreken, ervaringen te delen en elkaar als collega’s te zien in plaats van afzonderlijke instanties.