Stand van de zorg 2025
Omschrijving
Elke dag zetten 1,7 miljoen professionals en 5 miljoen mantelzorgers zich in voor zorg en welzijn van ons allemaal. Deze mensen zijn onmisbaar voor Nederland. Want toegankelijke en betaalbare zorg en ondersteuning zijn cruciaal om inwoners in staat te stellen een betekenisvol leven te leiden. Maar ondanks alle inzet en de vele innovaties van de afgelopen jaren richting passende zorg, blijft de toegang tot zorg en ondersteuning kwetsbaar. Dit vraagt om een duurzame koers in de politiek. Een koers die de kracht van de samenleving verbindt met zorg en ondersteuning voor iedereen die dat nodig heeft. Alleen zo kunnen initiatieven die hieraan bijdragen tot volle bloei komen en duurzaam worden verankerd in de praktijk en het zorgstelsel.
1.1 Toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg zijn kwetsbaar
Net als vorig jaar signaleren we dat de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de gezondheidszorg onder druk staan. Zo stonden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) vorig jaar ruim 100.000 mensen op een wachtlijst, waarvan meer dan 62.500 langer dan de maximale toegestane wachttijd. Naar schatting hadden 45.000 tot 194.000 mensen geen huisarts. Naar schatting ging 23% van de mensen niet jaarlijks naar de tandarts in verband met de kosten. En had 46% van de mensen in 2024 te maken met medicijntekorten. Daarnaast blijft de druk op zorgprofessionals toenemen. En dat heeft direct effect op de toegankelijkheid van zorg. Het ziekteverzuim in de zorgsector ligt structureel hoog: in 2024 gemiddeld rond de 7,8%, met pieken boven de 8% in 2025. Vooral langdurig verzuim neemt toe. Steeds meer zorgprofessionals gaan met pensioen, terwijl de absolute instroom in opleidingen afneemt. Ook de uitstroom is zorgwekkend: 21% van de zorgprofessionals overweegt binnen een jaar de zorg te verlaten.
1.2 Zorgvraag is niet hetzelfde als hulpvraag
De toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg en ondersteuning staan onder druk door onder meer het toenemend aantal ouderen, het toenemend aantal diagnose -en behandelmogelijkheden en de krapte op de arbeidsmarkt. Daarnaast groeit het besef dat zorg niet altijd het antwoord hoeft te zijn op vragen die wel vaak in de gezondheidszorg terecht komen. Denk aan problemen die veroorzaakt worden door eenzaamheid, ingrijpende gebeurtenissen in het leven, geldzorgen of problemen met werk of wonen. Een antwoord vanuit de zorg kan voor deze vragen zelfs averechts werken op kwaliteit van leven, omdat zo voorbij wordt gegaan aan de dieperliggende oorzaken van problemen van mensen. Dit benadrukt het belang om hulpvragen en samenlevingsvraagstukken breder te benaderen dan alleen vanuit de zorg. Het vraagt om een aanpak waarbij geredeneerd wordt vanuit de mens en diens omgeving. Het startpunt is wat voor iemand zelf belangrijk is in het leven, ofwel een betekenisvol leven. En wat dat is, is voor iedereen anders.
1.3 Benut de kracht van de samenleving en de zorg
Om hulpvragen beter aan het licht te krijgen en juist te beantwoorden, is het belangrijk om de kracht van de samenleving en de zorg beter te benutten. Het potentieel van initiatieven hiervoor is groot. Bijvoorbeeld lokale en gemeenschapsinitiatieven zoals in Zorgzame buurten met dorpsondersteuners of krachtenbinders. Denk hierbij aan initiatieven waarbij inwoners, al dan niet ondersteund door professionals, buurtcentra opzetten waarin zij elkaar helpen. Door samen te tuinieren, samen te eten of elkaar op weg te helpen met bijvoorbeeld boodschappen doen. Deze initiatieven dragen bij aan de sociale cohesie, regie over het eigen leven en het creëren van een omgeving waarin iedereen een betekenisvol leven kan leiden.
