Teken je gesprek met mensen met een licht verstandelijke beperking

Omschrijving

Hoe draagt het schematisch en visueel vastleggen van gesprekken bij aan het vergroten van inzicht, eigenaarschap en regie bij mensen met een licht verstandelijke beperking? Welke voordelen biedt deze methodiek, en welke methodische onderbouwing ligt ten grondslag aan Teken je gesprek? 

Wat is Teken je gesprek
Teken je gesprek is een manier om een gesprek visueel inzichtelijk te maken. Met symbolen, kleuren en schematische sjablonen breng je het gedrag, de gedachten en het gevoel visueel in kaart op een A3 papier. De begeleider en de onderzoeker (= de leerling/cliënt) zitten hierbij naast elkaar. Teken je gesprek is passend voor iedereen en voor alle leeftijden. Het blijkt ook heel helpend te zijn voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Omdat het optekenen ook met woorden gebeurt, is het belangrijk dat de leerling/cliënt enigszins kan lezen. De tekst kan daarbij altijd met tekeningetjes ondersteund worden. (zie afbeelding 2) Teken je gesprek biedt mensen met een licht verstandelijke beperking overzicht en structuur die met gewone, verbale gesprekken vaak lastig te bereiken is. 

Teken je gesprek werkt met kleuren, symbolen en schematische weergaven 
De kleuren helpen om in één oogopslag te zien of ee gedachte, gevoel of gedrag prettig of juist onprettig was, en of het helpend was of niet. We gebruiken de volgende kleuren:

Rood: Niet helpend, onprettig
Oranje: Niet zo helpend, beetje onprettig
Groen: Helpend, prettig
Blauw: Neutraal en acties
Paars: kwaliteiten en vaardigheden

De symbolen en schematische sjablonen helpen om het visuele overzicht te maken van een gebeurtenis, gedachten en gevoelens. Met bijvoorbeeld een ketting van gebeurtenissen (zie afbeelding 1) kun je samen met de leerling/cliënt op een visuele manier onderzoeken wat er precies gebeurde en hoe er gereageerd is. Ook worden de gedachten en gevoelens die iemand daarbij had, op papier gezet. Het blijkt dat op deze manier iemand makkelijker kan reflecteren op oorzaak en
gevolg. Het hele verloop van de gebeurtenis wordt namelijk heel zichtbaar en tastbaar. Door de visualisatie bied je de mogelijkheid aan de onderzoeker om zelf tot inzichten te komen.

Aanpassingen aan de reguliere Teken je gesprek-sjablonen en extra hulpmaterialen voor de gesprekken met lvb’ers
In het algemeen kun je de gebruikelijke sjablonen van Teken je gesprek goed inzetten, maar sommige sjablonen zijn aangepast en versimpeld. Zo maken we regelmatig gebruik van het tekenen van wegen om iemand te laten zien dat je kunt kiezen welke ‘weg’ je gaat. Ook zijn er speciale hulpmaterialen ontwikkeld om in het gesprek beter aan te sluiten bij mensen met een lvb.