Voorbij de schroom: hulpverlening aan plegers van huiselijk geweld

Omschrijving

In de hulp bij huiselijk geweld staat het verhaal van slachtoffers terecht centraal. Hun veiligheid staat voorop. Toch is meer aandacht nodig voor het verhaal van de pleger. We willen immers dat huiselijk geweld zich niet herhaalt. Het strafrecht biedt zelden een oplossing. Voor hulpverleners ligt hier een flinke uitdaging.

Zoveel slachtoffers, zoveel plegers 
De CBS-monitor prevalentie huiselijk geweld (CBS, 2024), laat zien dat 9% van de mensen van 16 jaar en ouder rapporteert dat zij het afgelopen jaar slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld. Dat zijn 1,3 miljoen Nederlanders. De impact op deze levens is groot, zowel fysiek als psychisch, en werkt ook intergenerationeel door. Waar slachtoffers zijn, zijn ook plegers: 1,3 miljoen plegers, een confronterend getal.

Plegers raken uit het zicht
Bij een melding van huiselijk geweld zijn primair alle inspanningen gericht op de veiligheid van slachtoffers. De politie draagt alle meldingen over aan Veilig Thuis en alleen het juridisch bewijsbare deel wordt door het Openbaar Ministerie (OM) opgepakt. In veel gevallen verliezen we het contact met de pleger. Hulpverleners vinden het makkelijker om zich te ontfermen over het slachtoffer. Plegers voelen zich in de bejegening door hulpverleners vaak met 3-0 achterstaan (Eimers, 2022) en staan vaak niet open voor hulp. Herhaling van geweld en nieuwe slachtoffers bij het aangaan van een nieuwe relatie komt maar al te vaak voor.
 
Inzet strafrecht weerbarstig
Natuurlijk vinden we dat plegers zich moeten verantwoorden voor de rechter. In de praktijk blijkt veel huiselijk geweld echter moeilijk bewijsbaar. Zaken worden geseponeerd. En het veel voorkomende psychische geweld is helaas nog niet strafbaar. Voor slachtoffers is de gang naar de rechter zwaar en lang, aangiftes worden daarom vaak niet gedaan. Maar heel weinig plegers komen zo voor een rechter (naar schatting <1%). Plegers komen er dus mee weg.

Aangrijpingspunten voor hulp
Circa 30% van de plegers is zelf opgegroeid met huiselijk geweld (Lünnemann & Pels, 2013). Veel plegers van situationeel geweld kampen met stressfactoren als schulden, alcoholverslaving, werkloosheid, opvoedstress en/of trauma. Allemaal aangrijpingspunten voor de hulpverlening om het geweld te helpen stoppen. Traditionele opvattingen over mannelijkheid blijken voor veel plegers een belemmering om vrijwillig hulp te zoeken, zo blijkt uit een recente literatuurstudie naar werkzame mechanismen van plegerinterventies (Bouman et al., 2025). In diezelfde studie worden drie factoren benoemd wanneer plegers wel open staan voor vrijwillige hulp:
• de angst om de partner of het gezin te verliezen, dan wel het daadwerkelijke verlies van partner en gezin;
• erkenning van het probleem en de wens om te veranderen, voor zichzelf of voor anderen;
• behoefte aan innerlijke vrede.

Schroom bij hulpverleners
Lokale teams hebben een belangrijke rol in het werken aan veiligheid van gezinnen en huishoudens.