Vooruit spelen: Waarom de sociale basis het hoofdveld is

Omschrijving

In het sociaal domein wordt vaak gesproken over de toegang tot zorg, indicaties, verwijzingen en routes richting gespecialiseerde hulp. Maar wie goed kijkt, ziet dat het echte spel ergens anders wordt gespeeld. Niet op de tribune van beleidskamers of bij de poort van zorginstellingen. Het gebeurt op straat, in buurten, in huiskamers, verenigingen en scholen. Dáár, in de leefwereld van mensen, bevindt zich het hoofdveld. En de sociale basis is geen voorveld, maar de kern van waaruit maatschappelijke veerkracht ontstaat.

Aanvallen is de beste verdediging’, zei Johan Cruijff.1 En hij had gelijk — niet alleen op het voetbalveld, maar ook in het sociaal domein. Want wie inzet op preventie, sterke gemeenschappen en tijdige ondersteuning, voorkomt dat mensen in zwaardere problemen belanden.

Preventie is de aanvalslinie van het sociaal beleid: proactief, verbindend, oplossingsgericht. Daar wordt gescoord. Het middenveld: waar verbinding ontstaat Elke succesvolle aanval begint met een sterk middenveld. Om in voetbalmetaforen te spreken zijn dat de buurtsportcoaches, jongerenwerkers, opbouwwerkers, schuldhulpverleners en huisartsen. Professionals die dichtbij staan, signalen oppikken en schakelen met de juiste partners. Als middenvelders zijn zij de onmisbare schakel tussen de leefwereld en het formele systeem. Te vaak worden zij nog gezien als ’extra’ of als onderdeel van het voortraject — maar ze zijn het spel. Zoals Pep Guardiola2 het formuleert: ’You cannot win without controlling the midfield.’ Hij doelde op balbezit, maar in ons domein gaat het over regie op het dagelijks leven van mensen. Over vertrouwen, nabijheid en continuïteit.
Werken in het sociaal domein is als voetballen: je wint nooit in je eentje. Het vraagt om samenspel, overzicht en vertrouwen in elkaar. De verdediging — beleidsmakers en juridische kaders — bewaakt de basis en zorgt dat er geen gaten vallen. Het middenveld — de buurtprofessionals — houdt het spel in beweging en schakelt met alle lijnen. En de aanval — de mensen in het veld, de directe hulpverleners — maakt het verschil in het contact met inwoners. Een team dat elkaar weet te vinden, komt verder dan de som der delen. Zonder solide verdediging raakt het vertrouwen zoek. Zonder creatief middenveld stokt het spel. En zonder scherpe aanval wordt er niet gescoord. Alleen door samen te spelen — elkaars rol respecteren, elkaar in positie brengen en blijven communiceren — maken we impact.