LVB & Verslaving

Omschrijving

Roken is een van de meest hardnekkige verslavingen. Nog te vaak gaan we eraan voorbij wat een rookvrij leven, ook voor personen met een licht verstandelijke beperking (lvb), kan opleveren. Maar hoe kom je in gesprek over zo’n spannend thema? En wat weten we over ‘ (S)Topper’ als lvb-hulpmiddel om deze groep te ondersteunen richting een rookvrij leven?

Calidus
Calidus is een zorgorganisatie die zich inzet voor het welzijn en persoonlijke zorg voor ouderen en mensen met een verstandelijke beperking in West-Friesland, als het even niet meer zelf of met het eigen netwerk kan. Op 63 locaties zetten toegewijde collega’s en betrokken vrijwilligers zich in voor onze cliënten. Wij begeleiden bijna driehonderd lvb-cliënten. We zien een stijging in het aantal hulpvragen voor de tabaksverslaving. Als verslavingsdeskundige binnen Calidus help ik lvb-cliënten om te stoppen met roken.

Lvb en roken
’Roken is natuurlijk beter voor je dan drugs!’ is wat Hans, mijn cliënt, mij vertelde toen ik met hem in gesprek probeerde te gaan over een rookvrij leven. Inzicht in oorzaak en gevolg en het overzien van consequenties is iets waar veel mensen met een lvb moeite mee hebben. Nog iets dat opvalt bij personen met een lvb is dat zij zich sneller dan mensen zonder beperking op negatieve informatie lijken te focussen. Zij hebben vaker een lage eigenwaarde en voelen zich vaak door anderen beperkt in hun eigen regie. Met deze dagelijkse frustraties in het achterhoofd lijkt de boodschap ‘roken is niet goed voor je’ een complexe boodschap. Zo werd ik laatst nog ‘landverrader’ genoemd toen ik het thema bespreekbaar wilde maken. 
In gesprek met Hans blijkt zijn oma door longkanker te zijn overleden op haar 92e levensjaar. Hans geeft hierna op sociaal wenselijke wijze aan dat roken slecht is maar het is natuurlijk niet op hem van toepassing omdat zijn oma 92 jaar oud werd. Verder voelt Hans zich ook nog eens prima, de nadelen van roken zijn dan ook niet aan de orde. Hoe kunnen we als landverraders de handen in een slaan en dit spannende thema bespreken zonder belerend of een oude zeur te zijn?

Niet roken is goed. Rookvrij is beter
Gelukkig kan het effect van het inzetten van positieve taal aanzienlijk zijn. Zo klinkt het woord ’rookverbod’ toch heel anders dan het woord ’rookvrij’. En de last van tweedehandsrook omschrijven als ’Rookvrij=gastvrij’ klinkt net iets vriendelijker. Zo spreken we ook met onze cliënten vooral over de voordelen om je verslaving aan te durven pakken. Denk bijvoorbeeld aan geld overhouden, fris en vitaal zijn. Met frisse longen het voetbalveld oprennen; een frisse adem voor die leuke chick die je op het oog hebt. Of wat dacht je van gratis fruit voor zowel medewerkers als cliënten op de dag dat het nieuwe rookvrijbeleid bij je organisatie ingaat? Zo maak je het thema minder spannend en wordt het mogelijk hierover te spreken met cliënten. Als ik aan die gesprekken toevoeg dat behaalde mijlpalen gevierd worden met een cadeautje, uitje of wat lekkers, krijgt het gesprek direct een positieve wending. Want belonen werkt goed bij personen met een lvb. En laten we eerlijk zijn; gewoon stoppen met roken is toch ook stom. Dan kunnen we er toch maar beter iets leuks van maken?