Overgewicht bij mensen met een licht verstandelijke beperking

Omschrijving

Overgewicht en obesitas komen vaker voor bij mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb) dan in de algemene bevolking. Dit vraagt om extra aandacht van professionals die met deze doelgroep werken. Een effectieve aanpak vereist maatwerk, duidelijke communicatie en nauwe samenwerking met de omgeving. In dit artikel ga ik in op de hulp en begeleiding die wij als professional kunnen bieden, waarbij gezondheid en kwaliteit van leven centraal staan.

Ruim 50% van de volwassenen in Nederland kampt met overgewicht of obesitas. Bij mensen met een lvb ligt dit percentage nog hoger. Overgewicht verhoogt het risico op harten vaataandoeningen, diabetes, kanker, verminderde longfunctie en slaapapnoe. Vaak zijn er mobiliteitsproblemen door slijtage van de gewrichten en spelen psychische stoornissen een rol, zoals depressie, angststoornissen en autisme.
Tevens kan obesitas gelinkt zijn aan genen. De obesitas wordt dan veroorzaakt door een mutatie in het erfelijk materiaal (genetic obesity). Syndromale obesitas gaat vaak samen met een lichte verstandelijk beperking. Het is daarom belangrijk hier alert op te zijn in geval van obesitas bij een lvb. Voorbeelden van syndromen en/of genetische afwijkingen die op dit moment bekend zijn met obesitas zijn: bijvoorbeeld:

• Bardet-Biedl syndroom
• Cushing syndroom
• Syndroom van Down
• Prader Willi Syndroom
• Rett syndroom
• Rubinstein Taybi syndroom
• Smith Magenis syndroom
• Turner syndroom

Genetische afwijkingen worden gekenmerkt door eigen complexe problematiek. Een deel daarvan is gelinkt aan voeding en gewicht. Bij genetic obesity speelt bijna altijd het probleem van hyperfagie als gevolg van een verstoord eet-regulatiesysteem in de hersenen, hetgeen ook kan voorkomen bij mensen met niet aangeboren hersenletsel (NAH) en LVB. Hyperfagie wordt gekenmerkt door een abnormaal sterk hongergevoel, een extreme behoefte aan eten, een onverzadigbare eetlust wat leidt tot problematisch eetgedrag en overgewicht.

Behandeling
Als het gaat om overgewicht bij mensen met een lvb, wordt er nog te weinig gedaan aan preventie en is een integrale aanpak hard nodig. Hoe kun je mensen met een lvb helpen een gezond(er) gewicht te bereiken en zo hun kwaliteit van leven te verbeteren? Voor een effectieve behandeling is het essentieel dat er deskundigheid vanuit verschillende disciplines wordt ingezet, zodat rekening kan worden gehouden met alle relevante aspecten. Ook moet er aandacht zijn voor een zorg-ethische blik op gezondheid, autonomie en het alledaagse leven in relatie tot overgewicht.